Słownik pojęć
Nie każdy zna fachową terminologię dotyczącą budownictwa, przygotowaliśmy więc słownik pojęć, których znajomość pomoże dobrać odpowiedni projekt do swoich potrzeb. Znajomość tych definicji ułatwi późniejsze etapy budowy i rozmowy z wykonawcami i podwykonawcami.
Adaptacja
Adaptacja jest to wrysowanie projektu w mapę sytuacyjnę określonego terenu i przystosowanie do istniejących warunków zabudowy lub planu zagospodarowania przestrzennego. Podczas adaptacji lokalny architekt (lub kierownik budowy posiadający uprawnienia architekta, należący do Regionalnej Izby Architektów ) może w projekcie typowym dokonać zmian na życzenie inwestora. Do naszych projektów zgoda na zmiany dołączona jest bezpłatnie.
Antresola
Antresola to częściowa kondygnacja wewnątrz wysokiej kondygnacji. Strop nad kondygnacją na którą widok jest z antresoli jest niepełny.
Attyka
Attyka jest to górny element budynku w postaci ścianki, balustrady lub rzędu wieżyczek osłaniający dach. Attyka stanowi zabezpieczenie sąsiednich budynków od przeniesienia się ognia (stanowi mur ogniowy). Warunkiem spełnienia funkcji ochronnej jest wykonanie z materiału niepalnego o wytrzymałości ogniowej np. z pełnej cegły ceramicznej, silikatu, czy też bloczków betonowych.Attyka jest również ozdobą budynku, pełni funkcję estetyczną jako architektoniczny element dekoracyjny
Architektura
Architektura to nauka i sztuka projektowania, konstruowania i wykonywania budynków oraz innych budowli przestrzennych. Architektura zajmuje się również organizowaniem przestrzeni używanej przez człowieka. Osoba posiadająca wykształcenie w dziedzinie architektury oraz uprawnienia do wykonywania projektów budynków nosi tytuł architekta.
Architekt adaptujący
Architekt adaptujący to projektant dostosowujący projekt gotowy do warunków miejscowych. Projekt gotowy nie jest bowiem w myśl prawa budowlanego projektem budowlanym i wykonawczym. Projekt gotowy nie może być przedłożony do pozwolenia na budowę bez dostosowania go do warunków miejscowych przez architekta adaptującego.
Armatura wodna
jest to sprzęt składający się z elementów łączących początkowe lub końcowe części sprzętu gaśniczego, czyli pompy i węże pożarnicze. Zaliczamy do niej:Rury z zaworami,Łącznik (technika), nasady,przełączniki,pokrywy,klucze do łączników i hydrantów,rozdzielacze,zbieracze,regulatory ciśnienia,smoki ssawne,pływaki,prądownice i działka wodne,zbiorniki przenośne.
Budynek z użytkowym poddaszem
Budynek parterowy z zagospodarowanym poddaszem. W terminologii urzędowej odpowiada mu zabudowa do 1,5 kondygnacji
Budynek gospodarczy
To budynek przeznaczony do wykonywania prac warsztatowych oraz do przechowywania materiałów, narzędzi, sprzętów służących mieszkańcom budynku mieszkalnego, Może być przeznaczony również do przechowywania sprzętu rolniczego.
Belka
Belka to poziomy lub ukośny element konstrukcyjny. Belka przyjmuje obciążenia z powierzchni poziomych i przenosi je na podpory (ściany, słupy, filary, kolumny). Może być wykonana z drewna, stali, betonu, żelbetu, czasem z kamienia. Nie jest belką element przenoszący obciążenia tylko wzdłuż jej osi.
Bungalow
to dom jednokonygnacyjny.
Budynek parterowy
Budynek z nieużytkowym poddaszem lub bez poddasza (strychu)
Budynek podpiwniczony
Budynek, w którym występuje piwnica pod całością budynku, lub pod jego częścią.
Budynek piętrowy
Budynek z pełnymi dwiema kondygnacjami - parterem i piętrem, piętro nie posiada skosów poniżej wysokości użytkowej, zakończone jest stropem.
Ceramika budowlana
ogół elementów budowlanych powstałych w wyniku wypalania masy z gliną jako podstawowym składnikiem.
Ciąg kominowy
Przepływ powietrza w przewodzie kominowym, powstający na zasadzie różnicy ciężaru właściwego gorących gazów spalinowych w kominie i ciężaru właściwego powietrza zewnętrznego; powstała dzięki temu różnica ciśnień między wylotem i spodem komina (kotła lub przewodu wentylacyjnego) pobudza gazy do ruchu grawitacyjnego.
Cegła
Stosowana m.in. jako element konstrukcyjny ścian w budowlach. Jest to pełny lub drążony element budowlany, formowany z cementu, wody, piasku, gliny uzyskujący właściwości wytrzymałościowe podczas procesu wypalania (cegła ceramiczna) lub innych zgodnych z technologa wytwarzania (cegła wapienno-piaskowa).
Cement
Spoiwo budowlane, twardniejące pod wpływem wody, stosowane do produkcji betonów i różnego rodzaju zapraw.
Cokół
Cokół jest to element budowlany, najniższa nadziemna wystająca część budowli lub jej części (np. kolumny, filaru). Pełni on dwie funkcje: konstrukcyjną (jest wzmocnioną częścią budowli, na której opiera się jej ciężar) i ozdobną.
Czapka kominowa
Zakończenie wylotu komina. Zwykle jest to betonowa płyta o wymiarach nieco większych od przekroju komina - prefabrykowana lub wykonywana bezpośrednio na budowie.
Dach
Dach to górna, najwyższa część budynku osłaniająca go od góry.
Dach dwuspadowy
Dach o dwóch połaciach dachowych, ściany boczne w obrębie dachu zwane są szczytowymi. Linia wyznaczona przez zetknięcie się połaci dachu nazywana jest kalenicą.
Dach czterospadowy
Dach o dwóch połaciach podłużnych w kształcie trapezu i dwóch połaciach bocznych w kształcie trójkąta.
Dylatacja
Dylatacja inaczej przerwa dylatacyjna jest to szczelina celowo utworzona w konstrukcji architektonicznej. Dylatacja konieczna w bardzo długich ścianach. Stosuje się ją w celu uniknięcia zarysowań konstrukcji spowodowanych nierównomiernym osiadaniem, odkształceniami termicznymi oraz różną odkształcalnością sąsiadujących fragmentów konstrukcji.
Dach kopertowy namiotowy
Dach o czterech połaciach w kształcie trójkąta zbiegających się w jednym punkcie (wierzchołku).
Dach pulpitowy
Dach jednospadowy - o jednej połaci dachowej.
Dachówki cementowe
Formowane z barwionej masy cementowej, a po uformowaniu w specjalnych komorach pomalowane farbą akrylową. Konstrukcja oraz wzory dachówek cementowych nawiązują do dachówek ceramicznych. Zasady montażu dachówek cementowych są niemal identyczne, jak ceramicznych.
Dachówki ceramiczne
To jeden z najbardziej lubianych materiałów do wykańczania dachu. Wytwarzane są z wyselekcjonowanej gliny, a po uformowaniu wypalane w specjalnych piecach. Mogą mieć naturalną, ceglastoczerwoną barwę lub inny kolor, nadany przez barwienie gliny albo w procesie angobowania lub glazurowania. Większość modeli ma wyprofilowane zamki, które ułatwiają łączenie i poprawiają szczelność pokrycia.
Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
Decyzja administracyjna wójta, burmistrza lub prezydenta miasta wydana na wniosek zainteresowanego. Określa ona: rodzaj inwestycji, warunki wynikające z ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeśli dla danego terenu plan został uchwalony, warunki zabudowy i zagospodarowania terenu wynikające z przepisów szczegółowych, warunki obsługi w zakresie infrastruktury technicznej, wymagania dotyczące ochrony interesów osób trzecich, linie rozgraniczające teren inwestycji wyznaczone na mapie w stosownej skali, okres ważności decyzji. Uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu jest pierwszym krokiem na drodze do uzyskania pozwolenia na budowę.
Deweloper
przedsiębiorstwo zajmujące się kompleksową realizacją inwestycji budowlanych.
Dobudowa
Polega na powiększeniu istniejącego budynku w poziomie o kubaturę.
Dokumentacja geodezyjna i kartograficzna
To mapy, rejestry, protokoły, szkice, wyrysy, odpisy, wypisy i inne dokumenty, które ze względu na treść i urzędowe klauzule umożliwiają dokonywanie czynności w postępowaniu sądowym, administracyjnym lub przed notariuszem. Dokumentacja ta niezbędna jest do wykonania projektu budowlanego obejmującego m. in. projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na kopii aktualnej mapy zasadniczej. Celem opracowania geodezyjnego jest określenie danych liczbowych, potrzebnych do wytyczenia w terenie położenia poszczególnych elementów projektowych obiektów budowlanych.
Dom pasywny
Dom pasywny to taki budynek, którego zapotrzebowanie energetyczne spada do poziomu 15 kWh energii na 1m2 powierzchni użytkowej. W domu pasywnym zużycie energii można obniżyć nawet 90%. Podstawowym elementem, dzięki któremu można ograniczyć straty ciepła do niezbędnego minimum jest zastosowanie w domu pasywnym wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Oprócz wentylacji mechanicznej z rekuperacją w domu pasywnym wykorzystuje się energię cieplną ziemi (zastosowanie pomp ciepła), energię słoneczną (baterie słoneczne). Należy również przewidzieć bardzo dobrą izolację ścian, zastosowanie okien niskoemisyjnych, oraz wyeliminować wpływ mostków termicznych.
Dusza schodów
Wolna przestrzeń pomiędzy dwoma biegami schodów.
Działka
Ciągły obszar gruntu znajdujący się w granicach tego samego obrębu i jednolity ze względu na tzw. "stan prawny". Działka jest podstawowym obiektem ewidencji gruntów i budynków (EGiB) i stanowi podstawę do oznaczenia nieruchomości gruntowej w księdze wieczystej. Dane działki ujawniają tzw. "stan faktyczny".
Działka budowlana
Nieruchomość gruntowa przeznaczona na cele budowlane. Działka budowlana powinna mieć odpowiednią wielkość i kształt, a także mieć dostęp do drogi publicznej i infrastruktury technicznej. Spełnienie cech wynikających z przepisów prawa budowlanego i aktów prawa miejscowego decyduje o możliwości realizacji obiektów budowlanych
Dziennik budowy
Jest dokumentem urzędowym, stanowiącym o przebiegu robót oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót. Należy dbać o prawidłowe i czytelne jego wypełnianie.
Elementy konstrukcyjne
W budownictwie to określenie dla tych części obiektu budowlanego spełniających zadania konstrukcyjne. Nie wszystkie elementy budowlane są elementami konstrukcyjnymi. Do elementów konstrukcyjnych zaliczamy: płyta fundamentowa, ściana fundamentowa, strop, więźba dachowa, stropodach, płyta balkonowa, płyta spocznikowa, ściany nośne, podpory, belki, słupy , podciągi, wsporniki i inne.
Elementy niekonstrukcyjne
Elementy, które nie przenoszą obciążeń i nie wpływają na układ konstrukcyjny budynku. Zaliczamy do nich m.in.: ścianki działowe, podłogi i posadzki, izolacje, tynki i warstwy elewacyjne oraz ocieplenie w ścianach dwu i trójwarstwowych, stolarkę okienną i drzwiową, pokrycie dachu, obróbki blacharskie, elementy wykończeniowe jak: gzymsy, attyki itp.
Facjata
Określenie pomieszczenia mieszkalnego urządzonego w przestrzeni strychu, wydzielone od niego ścianami wychodzącymi ponad połać dachu.
Fundament
Element konstrukcyjny, za którego pośrednictwem przekazywane są wszystkie obciążenia budowli na podłoże gruntowe. Fundament może być wykonany z betonu, żelbetonu, murowany z cegieł lub kamieni. Ze względu na sposób posadowienia fundamenty dzieli się na: 1)przekazujące obciążenia bezpośrednio na grunt (posadowienie bezpośrednie): ławy fundamentowe (pod murami) i stopy fundamentowe (pod słupami, filarami), płyty fundamentowe; 2)fundamenty przekazujące obciążenie pośrednio (posadowienie pośrednie): na palach fundamentowych, studniach fundamentowych.
Gont
Drewniany materiał do wykonywania pokryć dachowych. Deseczka z drewna modrzewiowego, sosnowego, świerkowego lub jodłowego w postaci klina z wpustem wzdłuż szerszej dłuższej krawędzi. Łączona poprzez wsunięcie jednej deseczki w drugą. Dachy pokryte gontami spotyka się przede wszystkim na Podhalu, są cechą stylu zakopiańskiego w architekturze.
Głębokość przemarzania gruntu
Głębokość, do której zimą zamarza grunt i zawarta w nim woda gruntowa. Średnia głębokość przemarzania to ok. 1 m. Wielkość ta zależy od strefy klimatycznej (w mniejszym stopniu od rodzaju gruntu) i decyduje o głębokości, na której prowadzi się rurociągi.
Hol - ang. hall
Duży przedpokój, poczekalnia, sala w hotelach, restauracjach, kinach, teatrach. Hol łączy funkcję komunikacyjną z reprezentacyjną.
Instalacja grawitacyjna
Inaczej otwarta, instalacja grzewcza, która ma połączenie z atmosferą przez otwarte naczynie wzbiorcze.
Instalacja odgromowa
Jest to instalacja elektryczna, która ochrania budynek przed wyładowaniami atmosferycznymi. Montuje się ją na dachu budynku.
Inwestor
Uczestnik procesu budowlanego, do którego obowiązków należy zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.
Izolacja
To sposób zabezpieczenia dwóch sąsiadujących układów, elementów itp. w celu utrudnienia wzajemnego oddziaływania. Rozróżniamy izolacje: - elektryczne - zapobiegające przepływowi ładunków elektrycznych, - wodochronne - zapobiegające przepływowi wody, wilgoci i pary wodnej, - termiczne - utrudniające wymianę ciepła - zob. izolator ciepła, - akustyczne - obniżają natężenie dźwięków określonej częstotliwości oraz tłumią dźwięki niepożądane, - przeciwdrganiowe - ograniczają wpływ drgań na elementy budynku, maszyn itp., - chemoodporne - zabezpieczają element przed agresją środowiska. Są to powłoki antykorozyjne metali i niemetali.
Jaskółka
To małe okienko w dachu. Pełni funkcję doświetlenia poddasza oraz ozdobną.
Jętka
Elementy więźby dachowej, które łączą parę krokwi nie dopuszczając do ich rozsunięcia pod wpływem obciążenia. Jętka dzieli krokwie na 2 rozpiętości, w ten sposób przejmując z nich obciążenia. Pracują na ściskanie.
Kalenica
Najwyższa część dachu utworzona na przecięciu połaci dachowych. Jest to tzw. kalenica główna, w odróżnieniu od linii przecięcia skośnych krawędzi połaci, które tworzą tzw. kalenice narożne.
Kąt nachylenia dachu
Kąt nachylenia wszystkich głównych połaci dachu z pominięciem dachów lukarn. Parametr kąt nachylenia dachu drugiego oznacza że występują w tym budynku połacie dachowe o różnych kątach nachylenia i parametr nie dotyczy głównego dachu.
Keramzyt
Lekkie kruszywo budowlane, wypalane z gliny ilastej pęczniejącej. Keramzyt ma formę porowatych kulistych ziaren z osłonką ceramiczną. Występuje w różnych frakcjach (wymiarach ziaren). Jest niepalny, obojętny chemicznie i niewrażliwy na warunki środowiska.
Kierownik budowy
osoba kierująca (zarządzająca) procesem realizacji budowy (lub wykonywania robót budowlanych).
Kondygnacja
pozioma nadziemna lub podziemna część budynku, mająca wysokość w świetle nie mniej niż 2,0 m, z wyjątkiem nadbudówek ponad dachem
Kocioł dwufunkcyjny
kocioł przeznaczony do centralnego ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody użytkowej
Kocioł jednofunkcyjny
kocioł przeznaczony wyłącznie do centralnego ogrzewania. Może współpracować z zasobnikami c.w.u. dla przygotowania ciepłej wody użytkowej
Kocioł kondensacyjny
kocioł, którego temperatura spalin na wylocie z kotła w całym zakresie mocy cieplnej jest niższa od temperatury punktu rosy gazów spalinowych
Licowanie
pokrywanie powierzchni ścian (zewnętrznych lub wewnętrznych) okładziną z płytek lub płyt (ceramicznych, szklanych itp.), cegieł np. klinkierowych. Licowanie wykonuje się w celu podniesienia walorów estetycznych powierzchni.
Lukarna
pionowe okienko na dachu doświetlające poddasze. Pojawiło się w architekturze gotyku we Francji. W okresie baroku najbardziej ozdobne, od XIX wieku stopniowo pozbawiane detali architektonicznych, stosowane do dnia dzisiejszego, zachowało swoją praktyczną rolę.
Murłata, namurnica
drewniana belka ułożona na murze budynku. Przenosi obciążenia z dachu (najczęściej z więźby dachowej) na ściany.
Nadproże
element konstrukcyjny w formie belki konstrukcyjnej podtrzymującej konstrukcję nad drzwiami lub innym otworem w konstrukcji budowli. W budynkach historycznych często bogato zdobiony. W budynkach współczesnych całkowicie ukryty i niewidoczny spod warstw wykończeniowych.
Nawiewnik
urządzenie wentylacyjne zamocowane w ścianie lub oknie zapewniające i regulujące przepływ powietrza do domu.
Ocieplenie
warstwowy zestaw izolacyjny wykończony wyprawą tynkarską (elewacyjną), zbudowany z materiałów o wzajemnie dopasowanych właściwościach fizykomechanicznych.
Okap
dolna, pozioma krawędź dachu, zwykle wysunięta przed płaszczyznę elewacji. Wzdłuż okapu zazwyczaj przebiega rynna.
Okno połaciowe
okno umieszczane w połaci dachu w celu oświetlenia pomieszczeń poddasza. Otwierane najczęściej przez obrót dookoła poziomej osi przechodzącej przez środek okna.
Odrolnienie
wyłączenie gruntów z produkcji rolnej i przeznaczenie ich na cele nierolnicze (przede wszystkim są to grunty oznaczone jako nieużytki albo grunty o najniższej przydatności rolniczej)
Pergola
budowla ogrodowa w postaci zacienionej alei. Składa się z dwóch rzędów podpór (słupków) i ułożonej na nich lekkiej kratownicy lub układu belek podtrzymujących rośliny, najczęściej pnące. Budowla może mieć lekką, drewnianą konstrukcję albo wykonana z masywnych kolumn .
Podcień
pomieszczenia w przyziemiu budynków, otwarte na zewnątrz, ograniczone słupkami lub filarami wzdłuż muru. Usytuowane wzdłuż jednej elewacji lub obiegające budynek, czasem zajmujące tylko naroże.
Powierzchnia poddasza
Powierzchnia na poddaszu jest podawana jako powierzchnia użytkowa (czyli powierzchnią podłogi od miejsca gdzie wysokość od podłogi do skosu ściany poddasza wynosi 1,90m). Ma mniejszą wartość niż często prezentowana (w nawiasie) powierzchnia większa “netto” (liczona po obrysie podłogi)
Powierzchnia użytkowa
Powierzchnia użytkowa to powierzchnia pomieszczeń w ich wysokościach użytkowych. W powierrzchnię użytkową nie wlicza się: pomieszczeń gospodarczych, technicznych i pomocniczych takich jak garaż, strych, kotłownia, pomieszczenie gospodarcze, spiżarnia, schowek, szatnia, sień). Powierzchnia użytkowa liczona jest tylko w miejsca gdzie wysokość pomieszczenia jest większa niż 190cm. Podstawa prawna naliczania powierzchni użytkowej: Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 266 z późn. zm.) do powierzchni użytkowej lokalu zalicza się powierzchnię wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi, kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez względu na ich przeznaczenie i sposób używania; za powierzchnię użytkową lokalu nie uważa się powierzchni balkonów, tarasów, loggi, antresoli, szaf, schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkarni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału.
Poziom terenu
poziom projektowanego lub urządzonego terenu przed wejściem głównym do budynku niebędącym wejściem wyłącznie do pomieszczeń gospodarczych lub pomieszczeń technicznych
Pozwolenie na budowę
decyzja administracyjna zezwalająca na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego. Otrzymanie pozwolenia na budowę nie wystarcza do ropoczęcia robót budowlanych. Decyzja administracyjna musi stać się zgodnie z Prawem Budowlanym decyzją ostateczną w rozumieniu kodeksu postępowania administracyjnego. Co najmniej na siedem dni przed rozpoczęciem robót należy zawiadomić organy nadzoru budowlanego o zamiarze rozpoczęcia tych robót w określonym terminie, a roboty można rozpocząć jeżeli organ ten nie wniesie sprzeciwu.
Roboty budowlane
budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.
Realizacja domu pod klucz
Ukończony stan budynku, gotowy do użytkowania, zawiera: tynki wewnętrzne, malowanie, okładziny z glazurą, podłogi, stolarkę wewnętrzną i zewnętrzną, instalacje wewnętrzne wraz z białym montażem. Każde odstępstwo od dokumentacji projektowej, zmiany na budowie, zakup materiałów z innej półki cenowej niż średnia, jak również zatrudnienie specjalistycznej firmy budowlanej zwiększy zakładane w kosztorysie koszty budowy domu.